U baroknom Beogradu (pre 300-ak godina), postojale su čak četiri pivare. Naime, nakon što su austrijske trupe, načelu sa Princom Evgenijem, oteravši Turke, pobedonosno umarširale u Beograd, počela je izgradnja baroknog grada. Zajedno sa prinčevim trupama, u Beograd su se doselili i pljačkaši, pustolovi, beskućnici i isluženi vojnici, tražeći na novoosvojenim teritorijama priliku za sebe.

Kako navode stari spisi, život je u Beogradu u to doba bio veseo. Bilo je preko 200 kafana i mehana, alkohol se trošio naveliko. Proizvodnjom rakije i piva su se bavili uglavnom Jevreji, mada je bilo i nemačkih pivara. Braća Jakov i Abraham Kepiš, trgovci žitom poreklom iz Temišvara, podigli su veliku fabriku piva blizu glavne Duge ulice (današnje Dušanove na Dorćolu), čiji je plan izgradnje, srećom, ostao sačuvan u Bečkom vojnom arhivu. Kad su se Turci, nakon nekoliko decenija, ponovo vratili u Beograd, ove pivare su ugašene.

Međutim, Abraham Kepiš je, još 1722. godine, u Pančevu otvorio i drugu pivaru, najstariju preživelu na teritoriji današnje Srbije. Mada je bila teško oštećena u austro-turskom ratu 1737. godine, ipak je nastavila sa radom i imala kapacitet proizvodnje od 3.300 kofa piva godišnje. Kasnije, sredinom XIX veka, ovu fabriku kupuje porodica Vajfert i značajno modernizuje proizvodnju, povećavajući kapcitet na fascinantnih 40.000 hektolitara.

Za tu nemačku porodicu, konkretno za Đorđa Vajferta, vezan je i sam privredni razvoj Srbije tog doba. Ovaj “Nemac po rođenju, a Srbin po opredeljenju” pokrenuo je rudnik u Boru i osnovao tamo naselje za radnike (iz kog se razvio današnji grad Bor), obavljao je funkciju guvernera Narodne banke i stabilizovao dinar, a pored toga i proširio proizvodnju piva.

Njegov sin, Ignjat Vajfert, proširio je poslovanje pivare, preuzevši Kepišovu fabriku 1847. i modernizujući je. Potom, radeći zajedno sa sinovima (Đorđem i Hugom), širi posao i na Beograd, uzima pod zakup Kneževu pivaru (koja se gasi 1871. godine) i podiže  1872. novu fabriku na mestu Smutekovac (današnji Mostar). Đorđe Vajfert je odmah preuzeo ovu pivaru u srpskoj prestonici, a trinaest godina kasnije, posle smrti brata Huga, i onu u Pančevu.

Prvu pivaru u Beogradu podigao je Čeh Jovan Vajnhapal 1839. godine. Dve godine kasnije, otvorena je Kneževa pivara, koja je ovoj postala glavna konkurencija i izazvala njeno zatvaranje krajem četrdesetih godina XIX veka. Ipak, jedan Srbin nastavlja njenu tradiciju. Filip Đorđević je 1850. preuzeo opremu Vajnhapalove pivare i otvorio novu u donjem delu Cetinjske ulice, koja je zbog malog obima proizvodnje (bazirane na “ručnom radu”) nazvana Malom pivarom (dok je Kneževa pivara postala poznata kao Velika pivara).

Godine 1871. osniva se Prvo srpsko pivarsko društvo. Rad ovog Društva pokrenuli su, između ostalih, i Ilijja Milosavljević Kolarac, Jovan Panđela, Velimir Protić, a takođe i  dva čoveka značajna za dalji razvoj ovog postrojenja – Filip Đorđević (koji je uneo Malu pivaru kao svoj akcionarski udeo) i Jakov Bajloni, sin Čeha Ignjata koji se doselio u Beograd.

Sledeće godine, iste kada je počela sa radom i Vajfertova pivara u Beogradu, počinje da radi i Mala pivara, obnovljenih uređaja i opreme. Obzirom da se i dalje radilo “ručno”, proizvodnja je ostala mala, zbog  čega je 5. oktobra 1880. godine prodata firmi “Ignjat Bajloni i sinovi” čiji je vlasnik bio otac Jakova Bajlonija. Proizvodnja je odmah modernizovana, prelaskom na parne mašine.

Kvalitet piva i količina proizvodnje su postali takvi da su bili (i ostali) zaštitni znak čitavih delova grada. Tako se današnji Mostar jedno vreme zvao Vajfertovac, a kraj i pijaca u donjem delu Skadarske i Cetinjske ulice i danas su poznati kao “Bajloni”. O kvalitetu piva, najbolje svedoči Svetska izložba u Parizu iz 1889. godine na kojoj je Vajfert pivo osvojilo zlato, kao i naredna u istom gradu (1900), gde je Vajfert ponovo odneo zlato, a Bajloni srebro.

Posle Drugog svetskog rata, sve ove pivare su nacionalizovane. Tako nastaju Narodna pivara u Pančevu (bivša Kepišova), Pivara Beograd u Skadarskoj ulici (bivša Bajlonijeva) i Pivara “7. juli” (bivša Vajfertova na Mostaru). Godine 1950. sve tri pivare integrišu se u jedinstvenu Industriju piva “7. juli”. Međutim, 25. septembra 1962. se u Pančevu formira Prehrambeno-industrijski kombinat “Tamiš” u koji se uključuje Pivara u tom gradu. A Industrija piva “7. juli” se 28. januara sledeće godine spaja sa firmom “Bezalko” u novo preduzeće – Beogradska industrija piva i bezalkoholnih proizvoda – čuveni BIP.

I šta se na kraju dogodilo sa našim svetski poznatim pivarama?

Pivara u Pančevu je stavljena 1948. godine pod zaštitu Republičkog zavoda za  zaštitu spomenika kulture, a 1997. pod zaštitu Zavoda u Pančevu. Bez obzira na zaštitu, zgrada je skoro sasvim uništena u požaru 2005. godine, zbog čega je i obustavljena proizvodnja piva 2008.

Bajlonijeva pivara je takođe stavljena pod zaštitu beogradskog Zavoda 1967. godine i radila je do 1989. godine, da bi početkom 90-ih godina prestala da proizvodi pivo i preorijentisala svoju proizvodnju na mineralnu “Skadarlijsku vodu”.

BIP je 2006. godine, prodao zgradu i sve pripadajuće objekte (uključiv i pivnice “Stara Skadarlija” i “Bajloni”) jednoj stranoj kompaniji, da bi 2007. godine bila izvršena potpuna privatizacija. Zbog neizvršenja obaveza, 2010. godine Agencija za privatizaciju je raskinula ugovor, a 2015. godine pokrenut je i stečajni postupak.

***

(Ovaj tekst smo ostavili ovde zbog nekog drugog  vremena, zbog nekih velikih ljudi, zbog razvijene industrije i zbog nade da će se stvari promeniti. A zaključak ostavljamo čitaocu)